PROFILAKTYKA ZINTEGROWANA
Model Profilaktyki Zintegrowanej (MPZ) został opracowany przez dr Szymona Grzelaka – założyciela i prezesa Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej. Opiera się na założeniu, że wzmacnianie tego, co pozytywne (czynników chroniących, wartości i zasad, wewnętrznego potencjału) oraz zmniejszanie skali zagrożenia (ograniczanie czynników ryzyka wystąpienia zachowania problemowego) jest najlepszą, najskuteczniejszą strategią w profilaktyce zachowań ryzykownych i problemów zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.
Profilaktyka zintegrowana dostrzega i uwzględnia rolę różnych podmiotów mających wpływ na młodzież: rodziców, rodziny, nauczycieli, szkoły, instytucji samorządowych, organizacji społecznych, wspólnot religijnych oraz grup rówieśniczych. W badaniach poprzedzających opracowanie MPZ wykazano, że wiele problemów młodzieży jest ze sobą powiązanych, ma szereg wspólnych przyczyn oraz wiele wspólnych czynników ryzyka. Wynika to stąd, iż pojawiające się różne problemy są objawami, zaś ich przyczyny często są te same lub podobne. Ponadto różnym problemom młodzieży zapobiegają te same czynniki chroniące, co umożliwia wykorzystanie w działaniach zasobów dostępnych w każdej społeczności oraz współpraca poza i międzyinstytucjonalna. Stąd tak istotna i potrzebna jest zintegrowana polityka młodzieżowa oraz profilaktyka, która obejmuje pełne spektrum spraw dotyczących młodzieży, dostrzega zależności pomiędzy problemami oraz ich wspólne przyczyny.
Dodatkowo profilaktyka zintegrowana zakłada holistyczne spojrzenie na człowieka – osobę, jako wielowymiarową całość umiejscowioną w konkretnym miejscu i w konkretnym czasie. Profilaktyka zintegrowana jest odpowiedzią na liczne problemy i zagrożenia, na które napotyka współczesna młodzież. Zwłaszcza w obecnym czasie przedłużającego się globalnego kryzysu wywołanego wojnami, epidemią, masową migracją, zamętem informacyjnym i rosnącymi obawami przed ogólnoświatową katastrofą, zauważa się ogromną potrzebę objęcia dzieci i młodzieży wsparciem wychowawczym, profilaktycznym, psychologicznym i pomocowym w różnej postaci.
Siedem dźwigni
Coraz większy nacisk kładzie się na to, aby wszelkie działania mające na celu zapewnienie odpowiedniej ochrony przed zagrożeniami oraz szeroko pojętej pomocy młodym ludziom, były ze sobą kompatybilne, skoordynowane i jak najbardziej efektywne. Odpowiedzią na te wyzwania jest strategia siedmiu dźwigni skutecznej profilaktyki, opracowana przez Instytut Profilaktyki Zintegrowanej, opisana szczegółowo w Vademecum Skutecznej Profilaktyki (ORE, 2018).
DŹWIGNIA PIERWSZA
Kieruj uwagę na to, co dobre
Świadomość wpływu informacji na motywację i twórcze poszukiwanie rozwiązań jest kluczowe w profilaktyce. Pozytywne informacje o młodzieży i o potencjale wychowawczym społeczności lokalnej są najlepszym punktem wyjścia do poszukiwania twórczych rozwiązań problemów.
DŹWIGNIA DRUGA
O zachowaniach problemowych i profilaktyce myśl w sposób zintegrowany
Wiele czynników powiązanych jest jednocześnie z występowaniem różnych zachowań ryzykownych z różnych obszarów. Wzmacnianie czynników chroniących i osłabianie czynników ryzyka jednego problemu należy rozpatrywać w kontekście wpływu tego czynnika także na inne problemy.
DŹWIGNIA TRZECIA
BAZUJ NA ZASOBACH SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
Relacje z rodzicami, religijność i dobra atmosfera w szkole i klasie są udowodnionymi czynnikami chroniącymi, które zapobiegają wielu zagrożeniom i zachowaniom ryzykownym jednocześnie. Podejście oparte na szacunku do naturalnych zasobów społecznych zapobiega konfliktom i buduje szeroki pozytywny front wokół działań profilaktycznych i wychowawczych.
DŹWIGNIA CZWARTA
BUDUJ NA WARTOŚCIACH I MARZENIACH MŁODZIEŻY
Zrozumienie znaczenia aspiracji życiowych i wartości młodzieży pozwala na wykorzystanie w profilaktyce związanych z nimi bardzo silnych i głębokich motywacji. Brak wsparcia otoczenia lub gorzkie doświadczenia rozczarowań życiowych mogą te marzenia przykryć warstwą lęków i obaw.
DŹWIGNIA PIĄTA
WALCZ O TO, BY WYCHOWANIE I PROFILAKTYKA
BYŁY PRIORYTETEM ROZWOJOWYM
Traktowanie wychowania i profilaktyki problemów młodzieży jako priorytetu jest warunkiem rozwoju i powinno być wpisane jako priorytet do strategii rozwoju gminy i strategii rozwoju Polski. Ważne jest, aby mówić o znaczeniu profilaktyki i wychowania oraz pokazywać koszty społeczne i finansowe konsekwencji zachowań ryzykownych.
DŹWIGNIA SZÓSTA
TWORZĄC STRATEGIĘ, SZUKAJ MAKSYMALNYCH
EFEKTÓW PRZY OPTYMALNYCH KOSZTACH
Optymalne koszty to nie najniższe koszty, ale najtańszy sposób uzyskania maksymalnych efektów. W dziedzinie profilaktyki efektem, który chcemy osiągnąć, jest zdecydowane ograniczenie skali wielu różnych zachowań ryzykownych i problemów młodzieży w całej społeczności lokalnej.
DŹWIGNIA SIÓDMA
ANGAŻUJ WE WSPÓŁPRACĘ LUDZI
Z PASJĄ I ZAMIŁOWANIEM DO MŁODZIEŻY
Ogromne znaczenie dla lokalnego systemu profilaktyki mają ludzie, którzy tworzą wizję tego systemu oraz realizują wynikający z niej program i którzy są gotowi dążyć do celu wytrwale walcząc z przeciwnościami i barierami.
